Tijdens de SURF onderwijsdagen zijn de aanvoerders en teams van het versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT gepresenteerd. In dit vierjarig programma van de Vereniging Hogescholen, de Vereniging van Universiteiten en SURF werken 40 universiteiten en hogescholen samen aan de kansen die digitalisering biedt voor het hoger onderwijs in Nederland.

Aan de slag met kansrijke onderwijsthema’s
Het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT zet in op het samenbrengen van initiatieven, kennis en ervaringen en snel en concreet aan de slag gaan op kansrijke thema’s voor het hoger onderwijs in Nederland. Er wordt een ‘scrum’ aanpak gevolgd: de richting van de ontwikkeling is helder, er zijn een aantal hoofddoelen gesteld, maar de wijze waarop die worden bereikt staat niet van tevoren vast. Het programma biedt een platform waarin initiatieven gedeeld en aangejaagd kunnen worden.

8 versnellingszones
Het Versnellingsplan is opgedeeld in acht versnellingszones waarbinnen 40 universiteiten en hogescholen samenwerken. Een aanvoerder van één van de instellingen geeft leiding aan een versnellingsteam met vertegenwoordigers van de deelnemende instellingen. Kijk voor de samenstelling van de versnellingsteams op surf.nl/versnellingsplan.

Maak kennis met de aanvoerders in dit filmpje!

De eerste landelijke Associate degree conferentie, die vandaag plaatsvindt, illustreert prachtige voorbeelden van regionale samenwerking die het succes van de Associate degree  mede bepalen. Ton Heerts, voorzitter van de MBO-raad, en Jan Bogerd, portefeuillehouder Onderwijs van de Vereniging Hogescholen, bevestigden deze samenwerking met een gezamenlijk convenant. “Dit convenant is een stimulans voor verdere regionale samenwerking. Laten we vooral van elkaars expertise, kennis en ervaring gebruik maken”, aldus Jan Bogerd.

Inzetten op vergroten van de bekendheid van de Ad
In het gezamenlijk convenant ligt de nadruk op samenwerking binnen de beroepskolom.  De Associate Degree heeft een belangrijke relatie tot de aanpalende opleidingsniveaus in de beroepskolom. Daarom werken hogescholen bij het verzorgen van de Ad opleiding ook samen met het mbo. Met de inwerkingtreding van de Wet Associate Degree per 1 januari 2018 is de Ad een zelfstandige hbo bacheloropleiding geworden en is het mogelijk geworden dat de Associate Degree in samenwerking met een mbo-instelling wordt aangeboden, mits tenminste de helft van het programma, waaronder in ieder geval de afstudeerfase en het afsluitend examen, wordt verzorgd door het hbo. In de “werkagenda mbo-hbo” is rondom deze samenwerking de ambitie geformuleerd om gezamenlijk in te zetten op het vergroten van de bekendheid van de Ad.

Over de Associate degree
De Associate Degree is binnen het hbo een aantrekkelijke manier voor mbo’ers om door te leren op een hoger niveau. Voor directe doorstromers vanuit het mbo, biedt de Ad een alternatief naast de bachelor. Voor afgestudeerden die niet direct van plan zijn om een bacheloropleiding te gaan volgen of voor werkenden biedt de Ad een interessante optie om later in hun carrière door te leren en aan hun duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te blijven werken. De Ad is daarom een heel interessante mogelijkheid in het kader van leven lang ontwikkelen.

Breed scala aan invalshoeken tijdens conferentie
Tijdens de conferentie worden Ad-opleidingen vanuit verschillende invalshoeken belicht: vanuit docenten, decanen en (studie)loopbaanbegeleiders, de voor- en vervolgopleidingen, werkgevers, het management, de beleidsmakers en de studenten zelf. Thema’s die aan bod komen zijn onder andere de omschrijving van niveau 5, de aansluiting van de Associate degree op mbo, vo, hbo en het werkveld, voorbeelden van inspirerend Ad-onderwijs en de ervaringen van studenten, docenten en werkgevers.

Patrick Nobel wint eerste Ad Toptalentprijs

Patrick Nobel heeft uit handen van minister van OCW, Ingrid van Engelshoven, de eerste Ad Toptalentprijs uitgereikt gekregen. De jury nomineerde uit 24 voorstellen 3 toppers. De inzendingen kwamen uit diverse sectoren van het hbo; techniek, economie, kunst en sociaal werk. Er werden zowel door voltijd- als deeltijdstudenten presentaties ingezonden. Deze drie inzendingen staan in de top 3:

• Ascon Dijkstra (Ad Ondernemen, Windesheim Flevoland)
• Jos Lucas (Ad Maintenance & Mechanics, Rotterdam Academy)
• Patrick Nobel (Ad Machinebouw, Hogeschool Arnhem Nijmegen)

Chiel van Gerwen (Ad Ondernemen, Avans Academie Associate degrees – Den Bosch) krijgt een bijzondere vermelding van VNO-NCW MKB Nederland.

Van Engelshoven is erg positief over de Ad: "Onderwijsvernieuwingen kunnen tegenwoordig niet altijd direct op applaus rekenen, de Ad krijgt dat applaus juist wel. Ik was in Den Bosch bij Avans Academie en sprak daar met studenten, daarvan raak je overtuigd dat het een goede aansluiting vormt op hun eerdere opleiding. De Ad is ook belangrijk voor een leven lang ontwikkelen, er zitten niet alleen studenten van 20, maar ook mensen die al een aantal jaren werkervaring hebben."

‘De Onderwijsraad opent met het advies “Ruim baan voor leraren” een zeer welkome dialoog die inzet op de kwalitatieve ontwikkeling van het leraarschap voor de lange termijn. Het is een belangrijk advies dat aanzet tot actie en al lopende discussies kan versnellen.’ Dat is de reactie van Nienke Meijer, portefeuillehouder Lerarenopleidingen in het bestuur van de Vereniging Hogescholen en tevens voorzitter van Fontys hogescholen.

De Onderwijsraad presenteerde gisteren, aan de Vaste Kamercommissie voor OCW in de Tweede kamer, een visionair advies waarin onder andere de strikte schotten tussen po en vo verdwijnen. Bovenop een brede pedagogisch en didactische basis voor alle studenten, komen specialisaties, bijvoorbeeld voor de bovenbouw van het po en onderbouw van het vo (10-14 jaar), alfa, bèta en gamma, en specialistische verdieping. Voor de lerarenopleidingen zouden de nog uit te werken voorstellen een grote verandering betekenen. De Vereniging Hogescholen vindt dat het rapport veel waardevolle aanknopingspunten biedt bij discussies die nu ook al gevoerd worden, bijvoorbeeld rondom het lerarentekort en bevoegdheden.

Bildung belangrijk in brede basis
Het advies van de Onderwijsraad is een mooie poging om de ontwikkelingen in de samenleving te verankeren in de lerarenopleidingen: de beweging om leerlingen en studenten breed op te leiden en daarnaast een specialisme mee te geven. Met de pedagogische en didactische kennis en kunde vinden hogescholen algemene vorming (Bildung) en basiskennis van relevante vak- en vormingsgebieden belangrijke aspecten in de brede basis waarin opleidingen voorzien. Een leraar neemt leerlingen kritisch mee in leren denken, in samen leren en samen leven, in burgerschap. Deze normatieve aspecten behoren tot de kern en de basis van het leraarschap. De hogescholen waarderen het pleidooi om te ontschotten: de kern van het vakmanschap is hetzelfde, ongeacht binnen welke context iemand leraar is.

Kwaliteit én diversiteit van de lerarenopleidingen
Het uitgangspunt van de Onderwijsraad dat bij de voorgestelde veranderingen de kwaliteit van leraren hoog blijft, wordt door de hogescholen onderschreven. Het is belangrijk dat in de dialoog wordt meegenomen hoe de kwaliteit én diversiteit die de lerarenopleidingen nu bieden, zowel op de pabo’s als de tweede en eerstegraads opleidingen, wordt benut en behouden. Tegelijk betekenen de voorstellen een verzwaring voor diverse opleidingstrajecten. De hogescholen zien dat als een verrijking en gaan graag hierover de dialoog verder aan.

Hogescholen denken graag mee
De hogescholen zijn blij met de brede aanvliegroute van het advies. Ook na de lerarenopleiding blijft het nodig om verder te professionaliseren en specialiseren. De hogescholen zouden graag zien dat visionaire denkers uit de opleidingen en het beroepenveld mee gaan denken met de vertaling van dit advies in een volgende stap.

Bijlage:

• Advies Onderwijsraad 'Ruim baan voor leraren' november 2018
• Samenvatting advies Onderwijsraad Ruim baan voor leraren

Per september 2018 is de conversie van de sector economie afgerond. De sector kent nu 30 bacheloropleidingen in plaats van 50. Omdat opleidingen zijn samengevoegd in een nieuwe opleiding, een naamswijziging hebben gekregen of anderszins zijn vernieuwd, heeft het bestuur van de Vereniging Hogescholen de afgelopen periode veel nieuwe beroeps- en opleidingsprofielen voor de sector economie vastgesteld.

Sinds het nieuwe studiejaar zijn de volgende opleidingsprofielen vastgesteld: Business Studies, Bedrijfskunde, Business Innovation, Tourism Management en de unieke opleidingen Trend Research & Concept Creation in Lifestyle en Kunst en Economie. 

Profielenbank
Ook de komende periode zal het bestuur van de Vereniging Hogescholen nieuwe opleidingsprofielen vaststellen. De opleidingsprofielen worden opgenomen in de profielenbank van de Vereniging Hogescholen.  

De Vereniging Hogescholen en Regieorgaan SIA ontwikkelen een nieuwe toonaangevende prijs voor lectoren van hogescholen: de Deltapremie. De premie bedraagt € 500.000. Lectoren van hogescholen hebben met hun onderzoek impact op de samenleving, beroepspraktijk en in het onderwijs. Michael van Straalen, voorzitter van Regieorgaan SIA: “Om het belang daarvan te onderstrepen is de Deltapremie ontwikkeld voor lectoren die door de jaren heen keer op keer op bijzondere wijze het verschil hebben weten te maken door de maatschappelijke impact van hun onderzoek”. Met de premie dragen we ook bij aan de onderzoekscultuur in het hbo en aan de doorontwikkeling van de identiteit van het praktijkgericht onderzoek. “Voor lectoren biedt de premie - naast erkenning - financiële ruimte om te investeren in de eigen onderzoeksgroep, wat meer flexibiliteit geeft bij het programmeren van hun onderzoek”, aldus Huib de Jong, waarnemend voorzitter van de Vereniging Hogescholen.

Het praktijkgericht onderzoek heeft inmiddels een stevige plaats verworven in het hbo. Er zijn bijna 700 lectoren en ruim 3000 docentonderzoekers bij betrokken. Uitgangspunt van het onderzoek is altijd vragen en problemen uit de praktijk oplossen mét de praktijk. Zo zorgt praktijkgericht onderzoek voor direct toepasbare oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. De Deltapremie is een erkenning voor de waardevolle bijdrage die lectoren met hun onderzoeksgroep en uitgebreide netwerk leveren aan de samenleving. En een stimulering om die bijdrage te versterken en uit te breiden.

Deltapremie
De Griekse hoofdletter Delta (Δ) wordt gebruikt om verandering aan te geven (Δ grootheid), verandering die ook door praktijkgericht onderzoek teweeg wordt gebracht. Ook staat de driehoek symbool voor het krachtenveld van onderwijs, onderzoek en beroepspraktijk dat beeldbepalend is voor praktijkgericht onderzoek.

Voordracht en uitreiking
Kandidaten voor de premie zijn lectoren in dienst van een Nederlandse hogeschool, die ook in de voorzienbare toekomst kunnen bijdragen aan de verdere uitbouw en kwalitatieve versterking van hun onderzoeksgroep. Kandidaten kunnen worden voorgedragen door een hogeschool. De premie wordt tweejaarlijks toegekend aan maximaal twee lectoren. De eerste uitreiking vindt plaats in het najaar van 2019. In het voorjaar van 2019 wordt de inschrijving opengesteld.

Het RAAK-onderzoeksproject Fit to Perform van Codarts Rotterdam heeft de RAAK-award 2018 en de bijbehorende hoofdprijs van € 10.000,- gewonnen. Het onderzoek richt zich op de gezondheid van podiumkunstenaars. Op het SIA-congres kreeg lector Janine Stubbe de prijs uitgereikt uithanden van juryvoorzitter Reint Jan Renes. De tweede prijs is gewonnen door het project AROSSTA, een onderzoek naar inzet van artificiele riffen in Saba en St. Eustatius. De derde prijs ging naar Sociale Robots in de Zorg van Zuyd Hogeschool.

Eerste prijs: Fit to Perform
Het winnende onderzoekvan Codarts verbindt kennis vanuit de podiumkunsten, sport, gezondheidszorg, onderwijs en technologie met als doel blessures en mentale klachten bij podiumkunstenaars te voorkomen. Binnen het onderzoek is een online tool ontwikkeld die real-life informatie over de fysieke en mentale gezondheid van podiumkunstenaars verzamelt, analyseert en visualiseert. Via een persoonlijk dashboard koppelt het de uitkomsten terug. De tool wordt gebruikt door studenten van Codarts en dansers van Het Nationale Ballet en het Scapino Ballet.

De jury is onder de indruk van de betrokkenheid van de praktijk bij dit onderzoek. De resultaten van het onderzoek zijn daar vanaf het allereerste begin getest, bijgesteld en uitgebreid. Deze aanpak heeft geleid tot een enorme impact op zowel het onderwijs als de beroepspraktijk. Bij Het Nationale Ballet heeft gebruik van de tool al geleid tot aanpassingen van de oefeningen. Er wordt veel meer preventief gewerkt en daar hebben de dansers echt baat bij. Het gebruik van de tool onder de studenten van Codarts is hoog, 90% van de studenten maakt er gebruik van. De tool biedt studenten individuele inzichten én heeft zijn weerslag op het verbeteren van het onderwijs. De inhoud van de lessen is aangepast naar aanleiding van de data uit de tool.

Een ander sterk punt is dat de onderzoekgroep steeds blijft zoeken naar nieuwe kansen en verbindingen. Via een onlangs opgerichte spin-off wordt de tool naar de markt gebracht. Het onderzoek gaat inmiddels ook door, nieuwe partners zoals Feyenoord en het Rotterdam Philharmonisch Orkest worden betrokken.

Tweede prijs: AROSSTA
Callum Reid nam namens AROSSTA van Hogeschool van Hall Larenstein de tweede prijs – een cheque van € 5.000 – in ontvangst. De koraalriffen van de Caribisch Nederlandse eilanden St. Eustatius en Saba zijn van groot ecologisch en economisch belang. De afgelopen decennia is dit ecosysteem ernstig achteruit gegaan. Het rif biedt minder schuilplaatsen aan vissen en zee-egels, die daardoor verdwijnen. Het gevolg daar weer van is dat het rif overwoekerd wordt met algen die nieuwe koraalaanwas bemoeilijken en zo voorkomen dat het rif zich herstelt. Het project AROSSTA onderzoekt samen met lokale natuurbeheerorganisaties of het lukt om met kunstmatige riffen het ecosysteem te herstellen. De grote verwevenheid en betrokkenheid van alle partijen, het inspelen op de specifieke lokale behoefte en het tegelijkertijd bijdragen aan de brede kennisbasis op dit gebied, maakt dat de jury het onderzoek met de tweede prijs waardeert.

Derde prijs: Sociale robots in de zorg
Sociale robots in de zorg van Zuyd Hogeschool heeft de derde prijs gewonnen. Dit project onderzocht de potentie, toepasbaarheid en het effect van sociale robots in de langdurige zorg. Een actueel en relevant maatschappelijk vraagstuk. Samen met meer dan 100 professionals uit de zorgsector pakten de onderzoekers implementatievraagstukken op en bestudeerden de effecten van robots in de zorg. De jury vindt de enorme betrokkenheid van de professionals uit de zorg bij dit project erg bijzonder. Het proces om technologie vertaalbaar te maken naar een doelgroep waarbij gebruik van deze technologie niet vanzelfsprekend is, dat doen deze onderzoekers op een innovatieve manier.

Publieksprijs
Naast de juryprijzen wordt ook elk jaar de publiekprijs uitgereikt. De deelnemers aan het SIA-congres kunnen stemmen op het onderzoeksproject dat zij het beste vinden. De maanden voorafgaand aan het congres kon ook online gestemd worden. Studentreporters volgden de projecten en deden daar verslag van. De laatste stemmen werden gegeven door de deelnemers van het congres. Na een aantal spannende maanden is de winnaar eindelijk bekend: Sociale robots in de zorg. De prijs werd op bijzondere wijze bekendgemaakt door studenten vanuit mbo, hbo en wo. 

Over de RAAK-award
Het praktijkgerichte onderzoek van hogescholen verdient een brede doelgroep. Met die gedachte is in 2011 de RAAK-award in het leven geroepen. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt op het SIA-congres aan het door de jury best beoordeelde RAAK-project. Met de RAAK-award zet Regieorgaan SIA goed praktijkgericht onderzoek van hogescholen in de spotlights, verbreedt het de bekendheid en stimuleert de kwaliteit van het onderzoek.

De eerste prijswinnaar ontvangt € 10.000 én een korte film over het onderzoeksproject. De tweede prijs bestaat uit € 5.000. De derde prijs is €2.500.

Jury
De jury bestond dit jaar uit:

• Reint Jan Renes, lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (juryvoorzitter)
• Jalbert Kuijper, hoofd marketing Wereld Natuurfonds, ondernemer
• Anna van Nunen, directeur Innofest

Het was een inspirerende eerste conferentie over flexibel deeltijdonderwijs voor volwassenen, bij Saxion in Deventer op 15 november jl. De organiserende hogescholen^* lieten zien welke weg ze zijn ingeslagen. En wat dat de studenten kan opleveren. Werkgevers waren duidelijk geprikkeld door de voorbeelden die werden gedeeld. Uit die voorbeelden bleek wat er allemaal al mogelijk is bij de hogescholen. Maar er was ook veel aandacht voor wat er nog beter kan.

Van elkaar leren
Want van elkaar leren is van groot belang. Als het niet lukt om snel genoeg te ontwikkelen, blijven we de veranderingen niet voor, zo spiegelde futuroloog Richard van Hooijdonk de aanwezigen voor. Er zijn uit het verleden talloze voorbeelden van bedrijven of sectoren waarin dat onvoldoende lukte. Denk aan Kodak die, toen de digitale camera al bestond, investeerde in een high-tech fotorolletjes-fabriek. En juist in het onderwijs is innovatie van groot belang, want dáár worden de innovators van de toekomst opgeleid.

Leven lang ontwikkelen
Bedrijven hebben leven lang ontwikkelen steeds vaker hoog op de agenda, zo bleek. Ze snappen dat je met goed opgeleide mensen de veranderingen voorblijft. En ook medewerkers zien steeds vaker de kans om zich te ontwikkelen. Om in het bedrijf vooruit te kunnen en ook om op een betere manier een bijdrage te leveren aan de samenwerking. 

Hogescholen spelen hier op in door arrangementen op maat aan te bieden. Die zien er anders uit dan vroeger. Het onderwijs past beter bij mensen die het combineren met werken en met het hebben van een gezin. Het gaat dus om onderwijs online, op school en op het werk; net wat het beste bij de individuele student past. Daar werden gedurende de conferentie in deelsessies talloze voorbeelden van gegeven. Er waren ook voorbeelden van manieren waarop het onderwijs meer efficiënt gemaakt wordt. Bijvoorbeeld door de vaardigheden en kennis die mensen al hebben te erkennen en te valideren. Zo ontstaan kortere routes  naar het diploma. 

Flexibeler vormen deeltijdonderwijs
Het belang van dit alles werd tijdens de conferentie ook onderstreept door het ministerie van OCW, vertegenwoordigd door Directeur Generaal hoger onderwijs Marcelis Boereboom. Hij ging in gesprek met Anka Mulder, voorzitter van het college van bestuur van Saxion. Zij waren het er over eens dat het goed is dat er nu zorgvuldig wordt geëxperimenteerd met flexibeler vormen van deeltijdonderwijs. Het is van belang die ontwikkeling goed te volgen en er uiteindelijk conclusies voor structureel beleid aan te verbinden. Daarbij onderstreepten beiden dat de behoeften van de doelgroep werkenden heel anders is dan de behoeften van studenten die net van de middelbare school komen.

Dilemma's en oplossingen
Kortom, de conferentie onderstreepte dat werkgevers, studenten, overheid en onderwijsinstellingen een stap naar elkaar toe zetten op weg naar een leven lang ontwikkelen. Al deze partijen spraken in een afsluitend panelgesprek met elkaar over een aantal dilemma’s voor de toekomst. Alle aanwezigen hadden zich gedurende de dag ook over die dilemma’s gebogen in de ‘dilemmacarrousel’. Die dilemma’s (zie bijlage hieronder) en de voorgestelde oplossingen reizen mee naar de volgende conferentie in de reeks. Die vindt plaats in Rotterdam op 11 april 2019.

De Raad voor Kwaliteitsborging Landelijke Kennistoetsen heeft  de rapportage over het studiejaar 2017-2018 gepubliceerd. Deze bevat de resultaten van de zestien landelijke kennistoetsen, die de lerarenopleidingen gezamenlijk binnen het programma 10voordeleraar ontwikkelen en afnemen. 

In het rapport benadrukt de raad dat de lerarenopleidingen op dit moment ver vooroplopen met hun hoogwaardige landelijke leerwegonafhankelijke kennistoetsen. En met het geschetste ontwikkelperspectief van flexibilisering van de toetsvormen, kunnen de lerarenopleidingen zich goed spiegelen aan de geavanceerde vormen van toetsing die in het primair en voortgezet onderwijs hun opmars maken.

Lees verder op de website van 10voordeleraar

Over 10voordeleraar
De bekostigde hbo-lerarenopleidingen hebben binnen het programma 10voordeleraar de handen ineengeslagen om de vakinhoudelijke en pedagogisch-didactische component binnen de opleidingen te versterken. Er is een systeem van kennisborging ontwikkeld, bestaande uit drie landelijke instrumenten: kennisbases, kennistoetsen en peer-review. Het uiteindelijke doel is dat elke afgestudeerde student over het benodigde kennisniveau beschikt, ongeacht de instelling waar de leraar is opgeleid. De hogescholen voeren de activiteiten gezamenlijk in eigen beheer uit, maar wel met onafhankelijk toezicht.